“Sua itzaltzen denean hasten da benetan sutea”

Gastronomikaren agertokiak udako suteen eta horiek landa-eremuan dituzten zoritxarreko ondorioen gai goria berpiztu du
Gastronomiaren sektoreko hiru pertsona garrantzitsu eta aktibistaren eskutik, Vocento Gastronomíaren eta San Sebastian Gastronomikaren zuzendari nagusi Benjamin Lanak, sukaldaritzaren alderdi hedonistatik harago, “ingurunea eraldatu eta hobetzeko etorkizunerako arma gisa duen rola” nabarmendu nahi izan du. Hala, gastronomia, lurraldea eta jasangarritasuna uztartuz, mahai-inguru interesgarri honetako eztabaida zabaldu du, besteak beste, basoetako suteek tokiko produktuetan duten inpaktuari eta landa-eremuko sukaldariek lurraldeko zaindari gisa duten rolari buruz.
Luis Lera zamorar sukaldariarentzat (Chefa Lera* jatetxean, Castroverde de Campos), “ondoriorik okerrena da abandonuaren eta ahaztua izatearen sentsazioak eragiten duen kalte emozionala; izan ere, sua itzaltzen denean, ez dugu nahikoa laguntza izaten galdu dena berreskuratzeko”. Halaber, salatu zuenez, “gizartearen erosotasuna eta gehiegizko lege-kontrola dira basoak zaindu gabe egotearen arrazoi nagusia”.
Sukaldaritza funtsezkoa da lurraldea sendotzeko
Borja Marrero sukaldaria (Chefa Muxgo* jatetxean, Las Palmas Kanaria Handikoa) bat etorri da harekin, galera handiak izan baitzituen 2019an uharteari erasan zioten suteetan. “Sua itzaltzen denean hasten da benetan sutea”, esan zuen, “lurraldea leheneratzeko aurkitzen ditugun zailtasunengatik. Hemen, jatetxeok lurraldea sendotzeko lan handia egiten dugu, landa-eremuko lehen sektorea leheneratzen ari baikara, mendi ez hain kalteberak izaten laguntzen duten nekazaritza eta abeltzaintza sustatuz”.
Haiekin zegoen José Gordón, Bodega El Capricho establezimenduaren jabea. Leongo Jiménez de Jamuz herri txikian dago, eta mundu-mailako erreferentetzat jotzen da idi-haragia prestatzen duten jatetxeen artean. Joséren ustez, “sute baten ondoren, okerrena da gizarteak laguntzeko duen gaitasunarekiko fedea galtzen dela. Oso bakarrik sentitzen zara, eta oso frustragarria da zure arbasoek hainbeste zaindu eta errespetatu duten lurralde bat nola hondatzen den ikustea”, kexatu zen. Haren ustez ere oso garrantzitsua da sukaldaritzak landa-eremua biziberritzen duen zeregina, “oso beharrezkoa den mikroekonomia bat sustatzen duelako”.
Konponbidea: landa-eremuarentzako askatasun handiagoa
Joséren ustez, hori konpontzeko, beharrezkoa da tokikoei autonomia handiagoa ematea; izan ere, “arau askok zaildu egiten dute sutea itzaltzeko lana, baita ondorengo leheneratzea ere, bertako ezagutza gutxiesten delako eta ez dagoelako administrazioen arteko laguntza eta koordinazio nahikorik”, salatu zuen. Era berean, borroka horretan proaktiboak izateko eskatu eta babes neurriak diseinatzearen alde egin zuen. Borjak ere adierazi du beharrezkoa dela “hobeto koordinatzea, inguruneari erabakiak hartzeko autonomia handiagoa emate aldera. Erraztasun handiagoak behar ditugu”, ohartarazi zuen.
Luis Lerak hitz biribilago batekin itzuli zuen autonomia: “askatasuna”. Haren hitzetan, askatasuna lortzeko, landa-eremuak bere “erosotasunetik atera eta esnatu behar du, gertatzen denari kritikotasunez begiratzeko, benetako zergatia ezagutzeko eta besteek gu maneiatzea saihesteko. Hobeto antolatu behar dugu, baita mentalki indartsuagoak izan ere”, amaitu zuen.